فومنی

تأملی در خط قرمز زنگزور

محمد پور خوش سعادت

در ساحت سیاست خارجی، گاه آنچه در ظاهر جزئی به نظر می‌رسد، در حقیقت حامل دلالت‌هایی کلان و راهبردی است. موضوعات مرزی در شمال‌غرب کشور و تحولات قفقاز جنوبی، از همین سنخ‌اند. به‌ویژه در سال‌های اخیر که روندهای شتابان در مناسبات باکو، آنکارا، و حتی بازیگران فرامنطقه‌ای، شواهد روشنی از بازتعریف ژئوپلیتیک منطقه به‌ضرر ایران ارائه می‌دهند.

دگرگونی موازنه‌ها در قفقاز جنوبی، صرفاً منازعه‌ای ارضی میان دو جمهوری شوروی‌زاده نیست. آنچه امروز تحت عنوان کریدور زنگزور مطرح می‌شود، در واقع تلاشی حساب‌شده برای انقطاع پیوند تاریخی و ژئوپلیتیکی ایران با حوزه اوراسیا و ائتلاف‌های یورآسیایی است. این پروژه، با حمایت پنهان و آشکار بازیگرانی چون ترکیه، رژیم صهیونیستی و برخی شرکای ناتو، ابعادی فراتر از اتصال نخجوان به جمهوری آذربایجان دارد.

سیاست جمهوری اسلامی ایران در قبال قفقاز، همواره بر حفظ تمامیت ارضی کشورها، عدم‌تغییر مرزهای بین‌المللی و تأمین توازن راهبردی در منطقه استوار بوده است. از همین‌رو، کریدور زنگزور ـ اگر به مفهوم تضعیف ارتباط زمینی ایران با ارمنستان و تقویت محور پان‌ترکی تعبیر شود ـ برای تهران نه‌تنها خط قرمز، بلکه تهدیدی علیه موجودیت ژئوپلیتیک آن در شمال‌غرب تلقی می‌گردد.

نمی‌توان از بی‌ادبی‌ها، جسارت‌ها و گزافه‌گویی‌های مقامات باکو ـ که گاه با لحنی خارج از عرف دیپلماتیک همراه است ـ گذشت و همزمان از گسترش تعاملات سازنده سخن گفت، بی‌آن‌که ملاحظات امنیتی و تاریخی خود را لحاظ کنیم. البته تعامل و هم‌زیستی با همسایگان اصلی‌ترین ستون سیاست منطقه‌ای ماست؛ اما هرگونه تعامل، باید در چارچوب حفظ عزت ملی، احترام متقابل و رعایت منافع راهبردی صورت گیرد.

ایران، با وجود شرایط دشوار اقتصادی، تحریم‌ها و فشارهای فزاینده بین‌المللی، نشان داده است که در مقابل پروژه‌های خفگی ژئوپلیتیکی، ایستادگی خواهد کرد. تجربه تاریخی نشان داده که هیچ کشوری با عقب‌نشینی از عمق استراتژیک خود، قادر به حفظ امنیت و استقلال نخواهد بود.

موضوع زنگزور صرفاً یک پرونده فنی ـ ترانزیتی نیست، بلکه مسأله‌ای راهبردی است که باید با صراحت، درایت و قاطعیت در برابر آن موضع‌گیری شود. هرگونه سستی یا ساده‌انگاری در برابر روندهای خزنده‌ای که در ظاهر اقتصادی، ولی در باطن ژئوپلیتیکی‌اند، هزینه‌هایی جبران‌ناپذیر به‌بار خواهد آورد.

ایران نه خواهان تقابل است، نه طالب بحران؛ اما در برابر تغییرات ژئوپلیتیکی تحمیلی، به‌ویژه در مرزهای حساس شمال‌غرب، هرگز بی‌تفاوت نخواهد بود.

قفقاز، میدان مماشات نیست؛ آزمون هشیاری ملی ماست.

http://foumani.ir/post/126

https://eitaa.com/foumani